بدان، اعزّک اللّه فی الدارین که اوّل انسان یک جوهر است و هر چیزکه در انسان بتدریج موجـود شـد، جملـه در آن یک جوهر موجود بودند، و هر یک ب وقت خود ظاهر شدند و آن یک جوهر نطفه است، یعنی تمامـت اجـزای انسان از جواهر واعراض، جمله در نطفه موجود بودند، و هر چیزکه او را بکار می باید تا بکمال انسانی رسد، بـا خود دارد و از خود دارد، یعنی نطفه هم کاتب، و هم قلم، و هم کاغذ، و هم دوات، و هـم مکتـوب، و هـم قـاری است. ای درویش! نطفۀ انسان جوهر اوّل عالم صغير است، و ذات عالم صغير است، و تخم عالم صـغير اسـت، و عـالم عشق عالم صغير است، نطفه بر خود عاشق است، می خواهد که جمـال خـود را بینـد و صـفات و اسـامی خـود را مشاهده کند، تجلی خواهدکرد و ب صفت فعل ملتبس خواهد شـد و از عـالم اجمـال بعـالم تفصـیل خواهـد آمـد و ب چندین صور و اشکال و معانی و انوار ظاهر خواهد شد تا جمال وی ظاهر شود و صفات و اسامی و افعـال وی پیدا آید.